Είσαι ο εαυτός σου ή αυτός που οι άλλοι ζητούν να είσαι;

Ο εαυτός μας είναι μια σύνθετη κατασκευή. Eμπεριέχει την αυτοεικόνα και τους στόχους μας, το παρελθόν, τα βιώματα και τις αναμνήσεις μας, την προσωπική αξιολόγηση των πράξεων μας και την αξιολόγηση των άλλων για εμάς, τους μελλοντικούς μας στόχους και την δυνατότητα επίτευξης νέων στόχων, τις εναλλακτικές μας δράσεις, τον ιδανικό μας εαυτό όπως προσδιορίζεται από εμάς και όπως προσδιορίζεται από τους άλλους.

Ο εαυτός μας κατατάσσεται στον ιδανικό εαυτό και στον εαυτό του “πρέπει να”. Στον ιδανικό εαυτό, το άτομο επιλέγει μόνο του τι ιδιότητες θέλει να έχει ο εαυτός του, ενώ στον εαυτό του “πρέπει να”, οι άλλοι καθορίζουν τι είναι επιθυμητό για εκείνους. Ο πραγματικός εαυτός για παράδειγμα, μπορεί να είναι διαφορετικός από τον εαυτό που ορίζουν οι γονείς μας. Μπορεί να είναι διαφορετικός από αυτό που πρέπει να δείχνουμε στην δουλειά μας.

Συχνά μπορεί να χρειάζεται να μπαίνεις σε διαδικασία να αλλάξεις ρόλους για να ικανοποιείς τους γύρω σου. Να μην εκφράζεις την άποψη σου γιατί πρέπει να είσαι αποδεκτός και να μην αντιτίθεσαι στα θέλω των άλλων μήπως και σε απορρίψουν. Να μπαίνεις δηλαδή σε μια διαδικασία προσποίησης κάποιου που δεν είναι εσύ, πνίγοντας το δικό σου συναίσθημα. Aυτή φυσικά είναι μια προσαρμοστική λειτουργία που όλοι χρειάζεται να έχουμε αναπτύξει σε κάποιο βαθμό για να μπορούμε να ανταποκριθούμε στην καθημερινότητα. Προσαρμόζεσαι για να προστατεύσεις τις σκέψεις και τα συναισθήματα σου για παράδειγμα, για να μην χαλάσεις μια σχέση ή να μην χάσεις την δουλειά σου. Δεν είναι κάθε κατάσταση ασφαλής για να καταθέσεις ότι έχεις μέσα σου. Η δυσλειτουργία έρχεται όταν αυτή η συμπεριφορά γίνεται στρατηγική επιβίωσης και όχι απλώς προσαρμοστική. Εκεί η πίεση για τον εαυτό σου είναι μεγάλη. Μοιάζει σαν να πρέπει να σε πολεμάς για να φτάσεις συνέχεια τον ιδανικό ή τον εαυτό του “πρέπει να”, μη μπορώντας ποτέ να ηρεμήσεις και να είσαι εσύ.

Πολλές φορές αναγκαζόμαστε να ζούμε και να προβάλλουμε αυτόν τον εαυτό που οι άλλοι ζητούν και αποδέχονται από εμάς. Επιβάλλουμε στον εαυτό μας να βιώνει μια πολύ έντονη σύγκρουση ανάμεσα σε αυτό που είμαστε και σε αυτό που πρέπει να είμαστε ή ιδανικά θα θέλαμε να είμαστε, δημιουργώντας τις αντίστοιχες επιπτώσεις στο ψυχικό μας σθένος.

Η απόκλιση ανάμεσα στον ιδανικό και τον πραγματικό εαυτό μας, είναι ικανή να οδηγήσει σε κακή διάθεση, θλίψη και αποθάρρυνση. Αντίθετα, η απόκλιση ανάμεσα στον ιδανικό και τον “πρέπει να” εαυτό, οδηγεί σε ταραχή, φόβο και άγχος, σε συναισθηματική αστάθεια. Είναι σημαντικό να καταφέρουμε να βρούμε τη χρυσή τομή ανάμεσα στα πτυχές μας αυτές, επιλέγοντας συμπεριφορές και ρόλους που δεν είναι διαμετρικά αντίθετες με τον πυρηνικό μας εαυτό, αλλά είναι απλώς προεκτάσεις του. Οδηγός αυτών των συμπεριφορών για να είμαστε ευτυχισμένοι όμως, πρέπει να είναι αποκλειστικά ο εαυτός μας. Αν δεν κατανοήσουμε τις ανάγκες μας, δεν φροντίσουμε και δεν αγαπήσουμε αυτό που πραγματικά είμαστε, δεν μπορούμε ποτέ να γίνουμε ευτυχισμένοι. Μόνο να αντανακλούμε ότι κάνει χαρούμενους τους άλλους μπορούμε.